EkonomiPolitikaTeknoloji
Trend

Olasılığın Geleceği

1814’te yayımlanan A Philosophical Essay on Probabilities (Olasılıklar Üzerine Felsefi Bir Deneme) adlı eserinde Pierre-Simon Laplace kötü şöhrete sahip farazi bir yaratığı okurlarıyla tanıştırır. Şu anki evrenin bütün fiziksel durumlarını bilebilen devasa bir zekadır bu! Böylesi bir varlık için (veya yorumcuların deyişiyle “Laplace’ın Şeytanı” için) geçmişte her ne olduğuna ya da gelecekte herhangi bir zamanda yaşanacak olana dair bilinmedik hiçbir şey yoktur. Isaac Newton tarafından tanımlanmış olan ve kurulu bir saat gibi işleyen evrene göre, geçmiş ve gelecek tam anlamıyla şimdiki zaman tarafından belirlenmektedir.

Laplace’ın Şeytanı hiçbir zaman kullanışlı bir düşünce deneyi olarak düşünülmedi. Ne de olsa bu hayali zeka, esasen, evrenin kendisi kadar geniş ve kapsayıcı olmalıydı. Gerçek hayatta kaotik dinamikler, sistemin başlangıcında yer alan ufak düzensizlikleri ilerleyen zamanlarda tam bir belirsizliğe doğru büyütebilmektedir. Örneğin, Bodrum’a haftada bir kez yaptığınız bir iş gezisi için normalde saat sabah 6’da kalkıyorsunuz, 7 otobüsüne biniyorsunuz ve saat 12’de kalkacak olan Bodrum uçağına biniyorsunuz. Fakat diyelim ki bu hafta 10 dakika gecikmeli olarak uyandınız. 7 otobüsünü kaçırdınız ve 7:45 otobüsüne binmek zorunda kaldınız. Haliyle, havaalanına vardığınızda uçağınız çoktan kalkmıştı. Görüldüğü üzere, güne sadece 10 dakika geç uyanarak başlamış olmanız ileriki zamanda toplantıya katılamamanıza yol açtı. Bunun getireceği belirsizliklerden birkaçı, o iş ile ilgili planlarınızın aksaması, iptali ya da müşteri kaybı olabilir.

post-image-3

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu
error: İçerik korumalı !!
×